Ortodonti, diş hekimliğinin bir dalı olarak dişlerdeki ve çenelerdeki çapraşıklık, hizalama sorunları, kapanış bozuklukları (maloklüzyon) ve çene uyumsuzluklarını tedavi etmeyi amaçlar. Dişlerin düzgün sıralanmasını sağlayarak hem estetik hem de fonksiyonel açıdan daha sağlıklı bir ağız yapısı elde edilmesine yardımcı olur. Ortodontik tedaviler sadece çocuklar için değil, her yaş grubundaki kişiler için uygulanabilir. Dişlerin doğru hizalanması, dişlerin temizlenmesini kolaylaştırır, çiğneme ve konuşma fonksiyonlarını geliştirir ve uzun vadede diş sağlığını korur.

Ortodonti Nedir?

Ortodonti, kelime anlamı olarak "düzgün diş" anlamına gelir ve dişler ile çene yapısındaki bozuklukların teşhis ve tedavisini içerir. Dişlerin çenede düzgün bir şekilde sıralanmaması ya da alt ve üst çenenin birbirine uyumlu olmaması gibi sorunlar, sadece estetik kaygılar yaratmakla kalmaz, aynı zamanda ağız sağlığını da olumsuz etkiler. Bu tür sorunlar, zamanla diş çürüklerine, diş eti hastalıklarına ve hatta çene ekleminde (TMJ) ciddi problemlere yol açabilir.

Ortodontik Bozukluklar Nelerdir?

Ortodontik tedavilerin amacı, bu tür bozuklukları düzeltmek ve sağlıklı bir diş yapısı kazandırmaktır. Ortodonti tedavisi gerektiren bazı yaygın problemler şunlardır:

1. Çapraşık Dişler: Dişler yeterince yer bulamadığında veya çene yapısına göre dişler büyük olduğunda, dişler üst üste binebilir ve çapraşık bir görünüm alır. Bu da hem dişlerin görünümünü etkiler hem de fırçalama ve diş ipi kullanımı gibi ağız hijyeni uygulamalarını zorlaştırır.

2. Ayrık Dişler (Diyastema): Dişlerin birbirine çok uzak olması ya da fazla boşluk olması durumudur. Dişlerin arasındaki boşluklar estetik kaygılar yaratabilir ve bu boşluklar yemek artıklarının birikmesine sebep olabilir.

3. Maloklüzyon (Kapanış Bozukluğu): Maloklüzyon, dişlerin üst ve alt çenenin birbirine uyumlu olmaması durumudur. Bu durumda alt ve üst dişler düzgün bir şekilde kapanmaz. Farklı türleri vardır:

   • Overbite (Derin Kapanış): Üst dişlerin alt dişlerin çok önünde yer aldığı kapanış bozukluğudur.
   • Underbite (Alt Çene Önde Kapanış): Alt çenenin üst çeneye göre daha önde olması durumudur.
   • Crossbite (Çapraz Kapanış): Alt ve üst dişlerin yanlış hizalanmasından kaynaklanır. Dişlerin bazıları üst çene, bazıları alt çene tarafından kapanır.
   • Openbite (Açık Kapanış): Üst ve alt dişler kapandığında bile dişler arasında bir boşluk kalması durumudur. Genellikle parmak emme veya yanlış dil pozisyonu gibi alışkanlıklar sonucu oluşur.

4. Çene Uyumsuzlukları: Üst ve alt çenenin uyumsuzluğu, hem estetik açıdan rahatsız edici olabilir hem de çiğneme, konuşma gibi fonksiyonları olumsuz etkiler. Bu tür durumlar genellikle cerrahi müdahale ile birlikte ortodontik tedavi gerektirir.

Ortodontik Tedavi Türleri

Ortodonti tedavisinde hastaların ihtiyacına ve bozukluğun türüne göre çeşitli yöntemler uygulanabilir. Günümüzde ortodonti tedavilerinde hem geleneksel hem de modern tedavi seçenekleri bulunmaktadır.

1. Diş Telleri (Braketler): Ortodontik tedavilerin en yaygın ve bilinen yöntemidir. Diş telleri, dişlerin üzerine yapıştırılan braketler ve bu braketlere bağlanan tellerden oluşur. Diş telleri yavaş yavaş dişleri doğru konuma getirerek hizalar. Diş telleri farklı türlerde olabilir:

   • Metal Braketler: Geleneksel diş telleridir ve genellikle çocuklar ve gençlerde yaygın olarak kullanılır. Diğer seçeneklere göre daha belirgin olsa da dayanıklıdır ve hızlı sonuç verir.
   • Seramik Braketler: Metal braketlere göre daha estetik bir görünüm sağlar. Diş rengine uygun olarak tasarlandıkları için daha az dikkat çekerler. Ancak seramik braketler, metal braketlere göre daha hassas olabilir.
   • Lingual Braketler: Dişlerin arka yüzeyine takılan braketlerdir ve dışarıdan görünmezler. Ancak bu yöntem daha zor bir uygulama gerektirir ve alışması zaman alabilir.

2. Şeffaf Plaklar (Invisalign): Şeffaf plaklar, diş tellerine alternatif olarak sunulan modern bir tedavi yöntemidir. Invisalign adıyla bilinen bu yöntemde hastanın dişlerine uygun olarak özel plaklar üretilir ve bu plaklar dişleri yavaş yavaş düzeltir. Şeffaf oldukları için neredeyse fark edilmezler ve hastalar tarafından estetik açıdan daha çok tercih edilirler. Şeffaf plaklar çıkarılabilir olduğundan yemek yerken veya diş fırçalarken kolaylık sağlar.

3. Ortodontik Apareyler: Özellikle çocuklarda çene gelişimini yönlendirmek ve dişlerin doğru şekilde çıkmasını sağlamak için kullanılan apareylerdir. Sabit ya da hareketli olabilirler. Çene darlığı veya üst çenenin geride olması gibi durumlarda çene genişletme veya öne getirme amacıyla kullanılabilirler.

4. Çene Cerrahisi: Çene kemiklerinde ciddi uyumsuzluklar varsa ortodontik tedaviye ek olarak çene cerrahisi gerekebilir. Özellikle alt ve üst çene arasındaki büyük farklılıkların düzeltilmesi için cerrahi müdahale yapılır. Bu tür vakalarda hem ortodontik tedavi hem de cerrahi işlem kombine edilerek hastanın çene yapısının düzeltilmesi sağlanır.

Ortodontik Tedavi Süreci

Ortodontik tedavi süreci, hastanın ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterebilir. Ancak genellikle şu adımları içerir:

1. İlk Muayene ve Teşhis: Ortodontik tedavi süreci, hastanın dişlerinin ve çene yapısının detaylı bir şekilde incelenmesi ile başlar. Dişlerin röntgeni çekilir, fotoğraflar alınır ve ağız kalıpları hazırlanır. Bu aşamada diş hekiminiz, hangi tedavi yönteminin en uygun olduğuna karar verir.

2. Tedavi Planlaması: Teşhis sonrasında, hastanın diş yapısına ve sorununa uygun bir tedavi planı hazırlanır. Tedavinin ne kadar süreceği, hangi yöntemlerin kullanılacağı ve tedavi sonrasında beklenen sonuçlar hakkında bilgi verilir.

3. Braketlerin veya Plakların Uygulanması: Eğer diş teli kullanılacaksa, dişlerin üzerine braketler yerleştirilir ve tellerle bağlanır. Şeffaf plaklar kullanılacaksa, hastaya özel plaklar hazırlanır ve nasıl kullanılacağı hakkında bilgi verilir.

4. Düzenli Kontroller: Tedavi boyunca hastalar ortodontik kontroller için düzenli olarak diş hekimine gitmelidir. Diş telleri ya da şeffaf plaklar, tedavi süresince düzenli olarak ayarlanır. Bu kontroller dişlerin doğru yönde hareket edip etmediğini izlemek için önemlidir.

5. Tedavinin Tamamlanması ve Retainer Kullanımı: Tedavi tamamlandıktan sonra diş telleri veya plaklar çıkarılır. Ancak dişlerin yeni konumunu koruması için hastaya "retainer" adı verilen sabit ya da çıkarılabilir apareyler verilir. Retainerlar, dişlerin tedavi sonrasında tekrar eski haline dönmesini önlemek amacıyla kullanılır.